ADHD bij kinderen is een veel voorkomende (ontwikkelings)stoornis waar, anno 2018, veel leerkrachten mee te maken hebben. Maar wat is ADHD eigenlijk en waar staat het voor? Welke gedragingen zijn kenmerkend voor deze ‘stoornis’, hoe ga je hiermee om en hoe herken je het in de klas?
Kenmerken
ADHD, Alle Dagen Heel Druk?
Nee, de afkorting staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder, oftewel Aandachtstekortstoornis met Hyperactiviteit.
Als het gedrag ernstige belemmeringen oplevert in het dagelijks leven waardoor het kind vastloopt, is er wellicht sprake van een ‘stoornis’. Herken jij de beweeglijke kinderen die moeilijk op hun plek blijven zitten? Of de drukke praters in de klas die vaak voor hun beurt roepen en hun aandacht er niet lang bijhouden?
Uit onderzoek blijkt dat er tegenwoordig meer kinderen kampen met symptomen van ADHD. Dat betekent dus dat meer leerkrachten in het onderwijs lesgeven aan kinderen met ADHD. Ondanks het negatieve labeltje hebben zij ook heel veel sterke kanten. Weet jij welke dit zijn? Is het misschien herkenbaar als we aangeven dat deze kinderen heel vaak enthousiast en ondernemend zijn? Vaak dol op sport en beweging zijn én dat zij zich in bepaalde gevallen juist héél sterk kunnen concentreren? Daarnaast constateren we dat ADHD vaak voorkomt in combinatie met een andere stoornis. Voorbeelden hiervan zijn angststoornissen, depressie en- of dyslexie.
Je zou kunnen zeggen dat kinderen met ADHD ‘geen rem’ hebben. We zien vaak dat bij hen de hogere controlefuncties van de hersenen ongeveer 2 tot 5 jaar achterlopen dan bij een ‘normale’ ontwikkeling. Onder deze controlefuncties verstaan wij onder andere diverse aandachtsprocessen, emotie-regulatie en planningsvaardigheden. Een voorbeeld: een kind uit groep 8 met een normale intelligentie, kan de hogere controlefuncties (executieve functies) hebben op het niveau van iemand uit groep 2/3.
Signalering
Geef jij les aan groep 3? Let dan op. Uit onderzoek blijkt dat deze groep één van de momenten is waarin ontdekt wordt dat een kind ADHD heeft, omdat het kind in deze groep voornamelijk begint met stilzitten, opletten en luisteren. Als jij kenmerken signaleert bij een kind, maak dit dan bespreekbaar met de ouders en laat een gespecialiseerd kinderarts of orthopedagoog er naar kijken zodat hij of zij de diagnose kan vaststellen.
Hoe ga je hiermee om in de klas?
Erken dat het kind moeite heeft met functioneren in de klas. Aanpassingen in de dagelijkse routine kunnen ook al helpen. Denk hierbij aan aanpassingen op organisatorisch en didactisch gebied. De benodigde vaardigheden ontwikkelen bij kinderen met ADHD vaak langzamer, waardoor zij meestal meer en langer ondersteuning nodig hebben om de vaardigheden te leren. Leg ouders goed uit wat deze stoornis precies inhoudt en hoe zij hierin hun kind het beste kunnen begeleiden. Om je een eindje op weg te helpen, volgen hier een aantal voorbeelden wat je kan doen in de klas:
- Speel in op de sterke kanten van de kinderen.
- Pas duidelijke regels toe naar het kind met ADHD, zodat het kind zijn of haar gedrag kan aanpassen naar de situatie. Tip: gebruik hiervoor een stoplicht. Groen = praten, Oranje = zachtjes overleggen en Rood = stil zijn.
- Geef het kind individuele aandacht en ga in gesprek met het kind om het ‘straffen’ te beperken.
- Zorg dat het kind regelmatig beweegt. Spreek af dat hij of zij een rondje in de klas mag lopen.
- Vergeet niet veel te herhalen. Ook de afspraken die je met het kind hebt gemaakt.
Leuk idee: mits de ouders instemmen, maak ADHD bespreekbaar met de andere kinderen in de klas. Door het bespreekbaar te maken kunnen de klasgenootjes van het kind met ADHD mee helpen of steunen. Bijvoorbeeld met dit liedje van Kinderen voor Kinderen: https://www.youtube.com/watch?v=_K-m-jLjmtQ
Waar houd je rekening mee?
Omgeving: Zorg er voor dat je een gestructureerde, overzichtelijke omgeving creëert. Denk hierbij aan een strategische indeling. Geef het kind een plek waar oogcontact goed mogelijk is. Hang een dagprogramma op dat duidelijk zichtbaar is en leg de benodigde spullen klaar voordat het kind met een taak begint.
Instructie: Geef een korte instructie, zorg dat alles klaar ligt en laat het kind direct beginnen. Het antwoord ‘ja ’op de vraag of het kind het snapt is te gemakkelijk. Vraag het kind om te vertellen wat hij of zij nu gaat doen.
De taak: Geef het kind met ADHD korte deeltaken, zodat het kind regelmatig bij je terug komt. Hiermee heeft het kind zijn loopje. Tevens behoud jij hierdoor de controle en kan je nagaan of alles duidelijk is voor het kind. Daarnaast is het ook een idee om met een wekkertje/timer te werken. Kinderen met ADHD hebben bijna geen tijdsbesef. Om een wekkertje in te zetten bij de taken, hebben zij een beter idee hoe lang ze ergens mee bezig zijn. Geef ze de tijd die ze nodig hebben en geef ze één opdracht tegelijk. Zorg wel voor afwisselende taken, zodat het iedere keer weer een andere oefening voor hen is.
Ná de taak: Als het kind klaar is met de taak probeer dan om zo snel mogelijk feedback te geven. Bespreek wat hij/zij goed heeft gedaan en laat het kind zelf ook uitleggen hoe het ging en wat het moeilijk vond. Eerder kon je lezen dat beweging goed is. Spreek af dat een rondje op de gang of in de klas lopen is toegestaan na de taak. Dit geldt ook voor de pauzes, zij zien de pauzes als uitlaatklep. Spreek van te voren af wie er welk spel speelt om structuur tijdens de pauzes te behouden. Mochten er desondanks toch situaties ontstaan zoals een ruzie of vechtpartij, benader het kind met ADHD rustig en neem het apart. Zorg dat hij of zij ‘afkoelt’ en neem de situatie door. Vermijd het kind een ruzie? Geef hem of haar een compliment!
Huiswerk: Kinderen met ADHD hebben moeite met plannen en structuur. Zorg bijvoorbeeld voor een agenda of een schrift die de kinderen, ouders en jijzelf bij kunnen houden. Hiermee bied je ondersteuning en houvast voor het kind. Als het niet lukt om het kind huiswerk te laten maken, plan een kwartier na schooltijd in. Houd het kort en geef het kind desnoods minder huiswerk mee.
Via adhdblog.nl kunnen ouders van kinderen met ADHD elkaar helpen met vraagstukken. Wil jij meer weten over lesgeven aan kinderen met ADHD? Onze coaches staan voor je klaar! Samen zijn wij WIJS!